Giáo án Hoạt động trải nghiệm 11 - Chủ đề: Giáo dục trải nghiệm di sản bảo tồn văn hóa Bắc Ninh thời Lý

Nội dung tài liệu: Giáo án Hoạt động trải nghiệm 11 - Chủ đề: Giáo dục trải nghiệm di sản bảo tồn văn hóa Bắc Ninh thời Lý

1. GIÁO DỤC TRẢI NGHIỆM QUA DI SẢN A. KẾ HOẠCH GIÁO DỤC TRẢI NGHIỆM DI SẢN Chủ đề: “Giáo dục trải nghiệm di sản bảo tồn văn hóa Bắc Ninh thời Lý ’’ I. Mục tiêu giáo dục : Giáo dục trải nghiệm di sản bảo tồn văn hóa Bắc Ninh thời Lý gắn liền dạy học lịch sử địa phương THPTLý Thường Kiệt - TP Bắc Ninh - Tỉnh Bắc Ninh . 1.Về kiến thức: Nhằm cung cấp và hình thành cho học sinh những hiểu biết cơ bản về giá trị văn hóa Bắc Ninh thời Lý ,truyền thống tốt đẹp của nhân dân Bắc Ninh còn lưu truyền đến ngày nay đoàn kết xây dựng phát triển 2.Về kĩ năng: Hình thành và rèn luyện kĩ năng khai thác tư liệu, kĩ năng quan sát, nhận xét; rèn luyện và nâng cao năng lực tự học, năng lực thực hành thông qua trải nghiệm, rèn luyện các kĩ năng ứng xử với cộng đồng. 3.Về thái độ: Hình thành và bồi dưỡng lòng tự hào, yêu quý về giá trị văn hóa Bắc Ninh thời Lý trân trọng những thành quả lao động, những phong tục tập quán của nhân dân Bắc Ninh (thời Lý )có ý thức và những hành động cụ thể về trách nhiệm bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa của quê hương. II. Nội dung và hình thức, phương pháp 1.Nội dung : Bảo tồn văn hóa Bắc Ninh( thời Lý ), truyền thống tốt đẹp của nhân dân Bắc Ninh còn lưu truyền đến ngày nay đoàn kết xây dựng phát triển 2.Hình thức : Học tập, tham quan bảo tàng Bắc Ninh 3.Phương pháp: Thuyết trình ,đàm thoại , pháp vần 4.Tổ chức : Hoạt động ngoại khóa dựa trên kiến thức đã học , kết hợp trải nghiệm thực tế và quan sát một số di tích văn hóa ( thời Lý ) 5. Hoạt động : Tập thể ,nhóm ,cá nhân III. Kế hoạch cụ thể : 1.Kế hoạch thực hiện: - Xây dựng : lớp 11A2 với số lượng 35 học sinh ở trường THPT Lý Thường Kiệt TP Bắc Ninh - Lực lượng phối hợp: Giaó viên : tổ tổng hợp ( môn sử , gdcd ) trường THPT Lý Thường Kiệt TP Bắc Ninh, người phụ trách bảo tàng ,hướng dẫn viên bảo tàng Nguyễn Thị Thơm - Thời gian : Ngày 8 tháng 11 năm 2019( chiều thứ sáu) - Địa điểm : Bảo tàng thành phố Bắc Ninh – Tỉnh Bắc Ninh . - Khoảng cách : Trường THPT Lý Thường Kiệt TP Bắc Ninh đến học tập tham quan tại bảo tàng thành phố Bắc Ninh – Tỉnh Bắc Ninh từ 10km đến 12km 2-Thiết kế và thực hiện các hoạt động dạy học - Hoạt động tập thể : Trải nghiệm thực tế đối với học sinh. -Tổ chức: Đối tượng học sinh khối 11 (lớp 11a2 ) 3- Đánh giá việc thực hiện quy trình - Đánh giá hoạt động theo thiết kế, ưu điểm và hạn chế và tình huống phát sinh khi thực hiện. - Đánh giá kĩ năng và thái độ của học sinh sau khi được thực hiện các hoạt động giáo dục trải nghiệm di sản gắn liền với học lịch sử địa phương. B- NỘI DUNG THỰC HIỆN KẾ HOẠCH
2. 1.Kế hoạch thực hiện: Thời gian Hoạt động Địa điểm 14:00 – 14:30 GV hs : cùng xuất phát Sân trường 15:00 – 15:5 Tập trung học sinh Phòng họp Bảo tàng 15:10 – 15:35 Giáo viên cung cấp kiền thức Phòng họp Bảo tàng 15:40 – 16:15 Học tập, tham quan hiện vật Bảo tàng 16:20 – 16:30 Nhận xét, rút kinh nghiệm Sân Bảo tang 16:35 Học sinh trở về trường Sân trường 2. Thiết kế các hoạt động giáo dục và tổ chức thực hiện các hoạt động. Tên của chủ đề: Bảo tồn văn hóa Bắc Ninh ( thời Lý ) I. Mục tiêu giáo dục: 1.Về kiến thức: Nhằm cung cấp và hình thành cho học sinh những hiểu biết cơ bản về giá trị văn hóa Bắc Ninh thời Lý truyền thống tốt đẹp của nhân dân Bắc Ninh còn lưu truyền đến ngày nay đoàn kết xây dựng phát triển 2.Về kĩ năng: Hình thành và rèn luyện kĩ năng khai thác tư liệu, kĩ năng quan sát, nhận xét; rèn luyện và nâng cao năng lực tự học, năng lực thực hành thông qua trải nghiệm, rèn luyện các kĩ năng ứng xử với cộng đồng. 3.Về thái độ: hình thành và bồi dưỡng lòng tự hào, yêu quý về Gía trị văn hóa Bắc Ninh thời Lý trân trọng những thành quả lao động, những phong tục tập quán của nhân dân Bắc Ninh (thời Lý )có ý thức và những hành động cụ thể về trách nhiệm bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa của quê hương. II . Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: 1. Giáo viên: Chuẩn bị nội dung học tập và thiết kế các hoạt động; Liên hệ và xây dựng chương trình học tập, tham quan trước với người phụ trách bảo tàng ; Giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh. 2. Học sinh: Tìm kiếm tư liệu theo hướng dẫn của giáo viên và thực hiện nhiệm vụ được giao. - Tìm hiểu địa thế Bắc Ninh và đời sống vật chất tinh thần của cư dân. - Gía trị văn hóa của cư dân Bắc Ninh ( nguồn gốc ,biểu hiện ,ý nghĩa ) - Cơ hội và thách thức của tỉnh Bắc Ninh có di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được UNESCO cộng nhận? III. Tiến trình tổ chức 1. Hoạt động học tập, nghiên cứu ( văn hóa Bắc Ninh ) thời gian 45 phút – Tiến hành tại phòng họp của Bảo tàng – Hướng dẫn : Giáo viên Lịch sử Hoạt động của GV – HS Kiến thức cơ bản cần đạt Hoạt động 1. Tìm hiểu địa thế đất của Bắc Ninh và đời sống vật chất tinh thần 1. Bắc Ninh của cư dân a.Điạ thế nền đất Bắc Ninh
3. Từ mấy nghìn năm trước người Việt cổ đã cư trú và lập làng ở ven sông Cầu, sông Dâu, – Dạng hoạt động: cá nhân và cả lớp sông Đuống, sông Ngũ Huyện Khê, sông Tiêu Vương Thời kỳ nước Văn Lang, nước ta được – Phương pháp: Thuyết trình, chia làm có 15 bộ, bộ Vũ Ninh là vùng lãnh thổ thuộc phần lớn tỉnh Bắc Ninh hiện nay. trao đổi – đàm thoại. Trong thời Bắc thuộc, Giao Chỉ gồm có 10 huyện trong đó có huyện Luy Lâu. Các vua thời Lý lập Phủ Thiên Đức (vốn là châu Cổ Pháp). Bắc Ninh là đất phát tích nhà Phát vấn: Những dấu tích nào nhà lý sinh Lý - triều đại khai mở ra nền văn minh Đại sống ở vùng đất Bắc Ninh ? Việt gắn liền với tên tuổi của những nhân vật lịch sử - văn hoá kiệt xuất như: Lý Công Uẩn, Lý Nhân Tông, Nguyên Phi Ỷ Lan, Lê Em có nhận xét gì về vị thế của vùng đất Văn Thịnh. Đây là nơi vang vọng bài Bắc Ninh ? thơ Nam quốc sơn hà- bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam * Vùng đất Bắc Ninh với điều kiện thuận lợi ở ven sông Cầu, sông Dâu, sông Đuống, sông Ngũ Huyện Khê, sông Tiêu Vương thuận lợi cho việc canh tác nông nghiệp kết hợp làm nghệ thủ công. b. Đời sống vật chất, tinh thần của cư dân Bắc Ninh * Đời sống vật chất : VD:- Gốm sứ : thời Lý : ngói lợp nhà ,chừ ,đình - Kinh tế :+ Nông nghiệp + TCN: Nghề đúc đồng, chế tác các - Điêu khắc : Linh vật bang đá , rồng đồ trang sức, làm gốm: Hàng loạt di vật như cuộn lá bồ đề ,tượng phật a di đà trống đồng, dao găm, rìu, giáo, tấm che ngực, mảnh giáp bằng đồng với những hoa văn độc đáo được tìm thấy ở các di tích Lăng Ngâm, - Kiến trúc : chùa ,tháp nhà Lý 1066 Đại Trạch, Quả Cảm, Đại Lai mảnh khuôn Phật tích đúc trống đồng trong thành cổ Luy Lâu đã chứng tỏ người xứ Bắc rất tinh xảo trong. + TN : Luy Lâu đã từng là đô thị lớn, là trung tâm thương mại trong suốt thời Phát vấn: kỳ dài từ cuối thế kỷ thứ II đến thế kỷ IX - X Hãy vận dụng kiến thức đã học trong bài “ Các quốc gia cổ trên lãnh thổ Việt Nam”, trả * Đời sống tinh thần của cư dân Bắc Ninh lời câu hỏi: đời sống vật chất và tinh thần - Những giá trị tinh thần, tư tưởng được phản của cư dân Bắc Ninh như thế nào? ánh qua các huyền thoại về Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, An Dương Vương - Những truyền thuyết là đậm đặc các di tích tiêu biểu như lăng mộ Kinh Dương Vương 2. Gía trị văn hóa cư dân Bắc Ninh a. Nguồn gốc
4. Bắc Ninh được biết đến là “ xứ sở của đình chùa và lễ hội”, là 1 trong 10 tỉnh có số lượng Hoạt động 2. Gía trị văn hóa của cư dân di tích lớn nhất nước. Theo số liệu thống kê, Bắc Ninh. toàn tỉnh có 1558 di tích, trong đó có 574 di tích được Nhà nước xếp hạng (04 di tích Quốc -Hoạt động nhóm và cả lớp gia đặc biệt, 194 di tích cấp Quốc gia, 376 di tích cấp Tỉnh); 05 nhóm Bảo vật quốc gia. – Nhóm 1: Trình bày nguồn gốc gía trị văn Nhiều di tích nổi tiếng gắn liền với các sự kiện hóa lịch sử – văn hóa quan trọng của quốc gia, dân tộc – Nhóm 2: Trình bày biểu hiện gía trị văn -Tư tưởng Nho giáo và văn hoá Hán Đường hóa đã được truyền bá liên tục vào nước ta. Bắc Ninh với trung tân Luy Lâu là nơi đầu tiên có – Nhóm 3: Biểu hiện của gía trị văn hóa qua trường dạy chữ và văn hoá Hán ở Việt Nam. lễ hội. - Tư tưởng phật giáo lớn ở Luy Lâu còn là trung tâm và cổ xưa nhất của người Việt. -Nhóm 4. Trình bày ý nghĩa Gía trị văn hóa b. Biểu hiện: Các nhóm trình bày kết quả nghiên cứu của - Hệ thống di tích, chùa tháp quần tụ đậm đặc nhóm mình. ở đây với trung tâm là chùa Dâu cùng nhiều nguồn di vật, tài liệu như tượng pháp, bia ký, Các nhóm khác lắng nghe và nhận xét bản khắc Cổ Châu Pháp Vân và lễ hội chùa Dâu GV nhận xét, chốt ý: - Lễ hội Phật giáo lớn nhất trong đồng bằng Bắc Bộ với các nghi lễ Tân Phật, rước Tứ Pháp, rước nước chứng tỏ Luy Lâu là tổ đình của Phật giáo Việt Nam. - Luy Lâu là không gian điển hình đan xen, hỗn dung tiếp xúc, biến đổi hội tụ và kết tinh văn hoá Việt Nam cổ với văn hoá Phật - Ấn, Nam Á và Trung Á, văn hoá Nho Lão (Trung Hoa - Đông Á) để rồi sinh thành bản sắc văn hoá Kinh Việt - Các đền thờ Lạc Long Quân, Âu Cơ, đền thờ Phù Đổng Thiên Vương ở Thuận Thành, Từ Sơn, Tiên Du. - Lăng và đền thờ Kinh Dương Vương, nơi khởi nguồn của các bậc Thủy tổ dân tộc - Chùa Dâu và hệ thống chùa Tứ Pháp là trung tâm Phật giáo đầu tiên của nước ta và từ đây Phật giáo được lan tỏa khắp các vùng miền cả nước; - Chùa Phật Tích, chùa Dạm là những Đại danh Chùa phật tích xây dựng 1057 dưới thời vua lam cổ tự thời Lý Lý Thái Tông ( giá trị văn hóa thời lý trở thành quốc giáo )
5. - Đền Đô nơi tôn thờ Bát vị Tiên Vương nhà Lý có công khai sáng nền văn minh Đại Việt - Văn Miếu Bắc Ninh nơi tôn vinh truyền thống hiếu học khoa bảng và ghi danh gần 700 vị đỗ đại khoa; -Đền Vua Bà thờ Thủy tổ Quan họ của những làn điệu dân ca ngọt ngào sâu nặng nghĩa tình - Đền Cao Lỗ Vương thờ ông Tổ ngành quân sự. - Đền Xà còn đó âm vang hùng tráng của bài thơ thần “Nam quốc sơn hà” – Bản “Tuyên ngôn độc lập” đầu tiên khẳng định chủ quyền thiêng liêng của dân tộc Việt Nam c. Ý nghĩa: Để lại kho tàng di sản văn hóa (vật thể và phi vật thể) vô cùng to lớn, quý giá, trở thành niềm tự hào, là tiềm năng nội lực để Bắc Ninh phát triển. Cơ hội và thách thức Thảo luận: Cơ hội và thách thức của tỉnh Những giá trị DSVHPVT truyền thống vẫn Bắc Ninh có di sản văn hóa phi vật thể được luôn hiện diện trong cuộc sống. Di sản văn UNESCO cộng nhận? hóa đều mang sắc thái riêng ở vùng, miền, thể hiện rõ nhu cầu và bản sắc riêng. Nếp sống đẹp của đồng bào đã và đang được tích GV nhận xét, chốt ý: cực khôi phục, bảo vệ như hát quan họ là một di sản văn hóa nghệ thuật độc đáo và đã được UNESCO công nhận là DSVHPVT đại diện của nhân loại Tuy nhiên, do tác động của cơ chế thị trường và quá trình hội nhập, DSVHPVT đang bị pha tạp và dần mai một. Thậm chí nhiều làn điệu dân ca đang ở tình trạng không có điều kiện sản xuất, bị sức ép cạnh tranh rất lớn. Các tài liệu, tư liệu đề cập từng lĩnh vực lưu giữ không nhiều, số còn lại đang nằm rải rác, chưa có điều kiện sưu tầm, tập hợp. Những nghệ sĩ, nghệ nhân am tường chuyên môn đã lớn tuổi Mặc dù việc bảo tồn và phát huy giá trị DSVHPVT từng bước đã được thể chế hóa, nhưng từ chủ trương, chính sách cho đến việc triển khai thực hiện vẫn còn nhiều khoảng cách, khâu chỉ đạo điều hành chưa có sự
6. thống nhất cao. Nguồn kinh phí, ngân sách, phương tiện, con người cần đầu tư, bố trí cho lĩnh vực này còn khó khăn. Bên cạnh đó là những thách thức không dễ một sớm một chiều có thể giải quyết được, vì lâu nay mối quan tâm của chúng ta mới chỉ dừng ở các DSVHPVT mà chưa quan tâm đến chủ thể sáng tạo nó. Điều quan trọng đối với việc phát huy những DSVHPVT là làm cho di sản ấy “sống” giữa cuộc đời, như chính bản chất của nó, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, 4.Củng cố bài : đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần của GV giao nhiệm vụ để HS viết bài thu hoạch: xã hội, đưa di sản văn hóa nói chung, 1.Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa triều DSVHPVT nói riêng mãi là tài nguyên phong Lý trong hiện tại và tương lai, theo em, cần phú, là sản phẩm du lịch lợi thế của nhiều địa có những giải pháp nào? phương. 2. Hãy xác định trách nhiệm và những việc làm cụ thể của thế hệ trẻ Bắc Ninh trong việc bảo tồn và phát huy các di sản của quê hương. 2. Hoạt động tham quan, học tập, trải nghiệm thực tế ( Hướng dẫn viên của bảo tàng đưa HS tham quan) Khu bảo tàng , cho HS có cơ hội thể hiện thái độ thành kính, biết ơn, cơ hội tìm hiểu về cảnh quan, môi trường, tạo điều kiện cho các em bộc lộ thái độ, hành vi ứng xử của mình với giá trị văn hóa , tự nhiên, và phát biểu những ý kiến của mình về vấn đề bảo tồn và phát triển di sản văn hóa thời Lý. Kho tàng di sản văn hóa của quê hương Bắc Ninh là do cộng đồng nhân dân nơi đây sáng tạo, gây dựng, gìn giữ qua hàng ngàn năm lịch sử và đã trở thành “hồn cốt” và bản sắc văn hóa của quê hương, dân tộc. Tỉnh Bắc Ninh qua chặng đường 20 năm đổi mới và phát triển, bản sắc văn hóa của tỉnh Bắc Ninh, không những được bảo tồn, mà còn được phát huy, làm giàu có thêm và tỏa sáng trong thời kỳ đất nước đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở cửa hội nhập quốc tế hiện nay. Với mong muốn giới thiệu những nét văn hóa đặc trưng, những giá trị đặc sắc của di sản văn hóa Bắc Ninh đến đông đảo công chúng, Bảo tàng Bắc Ninh tổ chức trưng bày chuyên đề “Di sản văn hóa tiêu biểu tỉnh Bắc Ninh”. Nội dung phòng trưng bày Giới thiệu khái quát về vùng đất, con người Bắc Ninh với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên thuận lợi cho con người đến cư trú làm ăn, phát triển kinh tế, văn hóa; để từ đó tạo dựng lên kho tàng di sản văn hóa quý giá mà ngày nay còn được bảo tồn phát huy. Di sản văn hóa tiêu biểu tỉnh Bắc Ninh với hai chủ đề chính là di sản văn hóa vật thể ( nhất thời Lý đồ gốm ,đồng )và di sản văn hóa phi vật thể, trong đó điểm nhấn là các di tích quốc gia đặc biệt, các bảo vật quốc gia, truyền thống khoa bảng, quê hương nhà Lý, truyền thống cách mạng, di sản văn hóa quan họ, ca trù, trống quân, làng nghề và lễ hội truyền thống tiêu biểu. Giới thiệu những chủ trương, chính sách, định hướng của tỉnh Bắc Ninh trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đặc biệt là từ khi tỉnh Bắc Ninh tái lập (1997); những hoạt động bảo tồn, quảng bá di sản văn hóa của tỉnh Bắc Ninh với bạn bè trong nước và quốc tế.
7. 3.Đánh giá việc thực hiện buổi học: - Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả buổi học : + Thái độ, ý thức trong sau buổi tham quan, học tập: Tự hào, yêu quý về gía trị văn hóa Bắc Ninh thời Lý trân trọng những thành quả lao động, những phong tục tập quán của nhân dân Bắc Ninh (thời Lý ) có ý thức và những hành động cụ thể về trách nhiệm bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa của quê hương. Học sinh thực hiện tốt + Kết quả bài thu hoạch của học sinh : hiểu biết và có trách nhiệm hơn trong việc gìn gữi bảo vật - Đánh giá quá trình thực hiện: + GV : Đã đạt được mục tiêu kế hoạch + Học sinh : Nhận thức nhanh và tốt + Nhà trường : Tạo điều cho giáo viên tổ tổng hợp và học sinh 11A2 - Đề xuất giáo viên : + Mục đích : Giáo dục di sản là một trong những phương thức giáo dục truyền thống từ thực tiễn địa phương. Việc gắn giáo dục di sản với dạy học lịch sử địa phương là một cách thức giáo dục phù hợp để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục ở trường phổ thông nói chung và thực hiện mục tiêu bộ môn Lịch sử nói riêng. + Biện pháp : Để thực hiện hiệu quả cách thức này, cần xây dựng một quy trình giáo dục di sản gắn liền với dạy học lịch sử địa phương rất mong nhà trường tạo điều kiện giáo viên thực hiên trong các năm học tiếp theo . BGH :PHÊ DUYỆT Người lập kế hoạch Ngày tháng năm 2019 Ngày 26 tháng 10 năm 2019 GVBM : Lưu Thị Hiền