Giáo án Ngữ văn 11 - Tác phẩm: Tôi yêu em

Nội dung tài liệu: Giáo án Ngữ văn 11 - Tác phẩm: Tôi yêu em

1. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt sè: 94 ppct T«i yªu em Pu-skin A. Môc tiªu bµi häc: H­íng dÉn häc sinh n¾m ®­îc vÎ ®Ñp cña t×nh yªu ch©n thµnh, cao th­îng cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬. ThÊy ®­îc nÐt næi bËt trong nghÖ thuËt th¬ cæ ®iÓn cña Pu-skin: gi¶n dÞ, tinh tÕ vµ hµm sóc. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, SGV, thiÕt kÕ bµi häc+TuyÓn tËp th¬ Pu-skin - Gi¸o ¸n c¸ nh©n lªn líp C. C¸ch thøc tiÕn hµnh - Gi¸o viªn tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p: ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m, t¸i hiÖn, thuyÕt tr×nh, kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1 KiÓm tra bµi cò: 1. Giíi thiÖu bµi míi Tình yêu đôi lứa vốn là đề tài muôn thủa của thi ca. Đặc biệt là những cuộc tình dang dở hoặc là tình yêu đơn phương từ một phí . trong ca dao VN, ta bắt gặp hình ảnh xhàng trai “ Trèo lên cây bưởi hái hoa”, rồi thẫn thờ “ bước xuống vườn cà” nuối tiếc cho cuộc tình duyên trăc trở; “ Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc – em co chồng rồi anh tiếc lắm thay” . Trong thơ mới , không ít lần người đọc bắt gặp những cảnh tình bi đát ấy: “ em ngồi trong song cửa Anh đứng dựa tường hoa Nhìn nhau và lệ ứa Một ngày một cách xa” ( một mùa đông, Lưu trọng Lư) Trong những cuộc tình mất mát, phôi pha ấy, thường thì ta cảm nhận được nỗi đau vô bờ của chủ thể trữ tình, đau đến mức xé gan ruột, ngỡ như chẳng thể nào sống nổi. Đấy là mối lụy tình muôn thủa của nhân sinh. Ho¹t ®éng cña GV & Néi dung cÇn ®¹t HS
2. Ho¹t ®éng 1 1. TiÓu dÉn 1- T¸c gi¶: ? Đọc kĩ phần TD em hãy a/Con ng­êi vµ cuéc ®êi cho biết những nét chính - A-lÕch-xan-®r¬ XÐc-ghª-ª-vich Pu-skin ( 1799 – về cuộc đời và con người 1837) sinh ra và lớn lên trong thời đại cả nước Nga pu skin? đang bị đè nặng bởi ách thống trị của chế độ nông nô chuyên chế. + Xuất thân trong một gia đình quý tộc lâu đời ở Mát- xcơ – va nhưng pu skin lại đứng về phía nhân dân lao động và giới trí thức bình dân. “ như dấu hiệu của cơn địa chấn, của cơn cuồng nộ bão táp CM”. + Là nhà thơ lỗi lạc của nước Nga và thế giới. Là người mở ra một thời đại mới, rực rỡ cho nền văn học Nga. Được mệnh danh là “ Phép nhiệm màu thi ca” làm tỏa sáng tâm hồn Nga, đem lại niềm vinh quang kiêu hãnh cho một dân tộc khổ đau nhưng đầy nhân ái quật cường. + Thơ pu skin thể hiện tâm hồn Nga khát khao tự do và tình yêu qua một tiếng nói Nga trong sáng, thuần khiết. - Pu-skin sím tiÕp thu nh÷ng t­ t­ëng tiÕn bé, sím næi tiÕng víi nh÷ng bµi th¬ yªu n­íc ngîi ca tù do, ph¶n ®èi chÕ ®é Nga hoµng thèi n¸t. - 1820-1826 v× nh÷ng bµi th¬ tiÕn bé Pu-skin bÞ Nga hoµng ®µy ®i ph­¬ng nam råi ph­¬ng b¾c. - 1827 h¹n ®i ®µy ®­îc gi¶m, Pu-skin ®­îc trë vÒ kinh ®«. (?) Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña - 1837 Pu-skin bÞ s¸t h¹i trong mét cuéc ®Êu sóng gi÷a Pu-skin cã ®Æc ®iÓm g× ? «ng víi §¨ng-tÐc, mét tªn ng­êi ph¸p sèng l­u vong (do chÝnh quyÒn Nga hoµng chñ m­u). N¨m ®ã «ng míi ba m­¬i t¸m tuæi. b/Sù nghiÖp s¸ng t¸c * Thể loại - Pu-skin viÕt nhiÒu thÓ lo¹i văn chương nhưng trước hết và chủ yếu vẫn là thơ trữ tình. +8000 bµi th¬ tr÷ t×nh (?) §Æc ®iÓm th¬ Pu-skin +TiÓu thuyÕt th¬ Ðp-ghª-nhi-¤- nhª-ghin ? +Tr­êng ca Ru-xlan vµ Li-ót-mi-la - C¸ nh©n tr¶ lêi +TruyÖn ng¾n: Con ®Çm pÝch, c« tiÓu th­ n«ng d©n +TiÓu thuyÕt lÞch sö: con g¸i viªn ®¹i uý Vµ nhiÒu vë kÞch, truyÖn cæ tÝch b»ng th¬.
3. * §Æc ®iÓm s¸ng t¸c cña Puskin + ND: Vẻ đẹp tâm hồn Nga khao khát tự do và tình yêu + NT: Ngôn từ giản, trong sáng, diễn đạt cô đọng hàm súc, cấu tứ chặt chẽ * Vị trí: - §­îc mÖnh danh lµ “MÆt trêi cña thi ca Nga” - “Th¬ Pu-skin cã ý nghÜa to lín kh«ng chØ trong lÞch sö v¨n ch­¬ng mµ c¶ trong lÞch sö thøc tØnh cña d©n téc Nga” (N.A.§«-br«-liu-bèp) - “Qua th¬ Pu-skin, thiªn nhiªn Nga, lÞch sö Nga, con ng­êi Nga, t©m hån Nga hiÖn lªn thuÇn khiÕt, ®Ñp tíi møc nh­ ®­îc soi qua mét thÊu kÝnh diÖu k×” [G«-g«n (1819-1852)] - Hai chñ ®Ò c¬ b¶n xuyªn suèt dßng ch¶y thi ca Pu- skin lµ c¶m høng tù do vµ t×nh yªu: “Ta sÏ m·i ®­îc nh©n d©n yªu mÕn V× th¬ ta ®· ®¸nh thøc nh÷ng t×nh c¶m tèt lµnh V× trong thÕ kØ b¹o tµn ta ®· ca ngîi tù do - Em hãy nêu hoàn cảnh Vµ gîi tõ t©m ®èi víi kÎ sa c¬” sáng tác, đề tài bài thơ? - Th¬ Pu-skin lµ tiÕng nãi cña t©m hån Nga trong s¸ng, thuÇn khiÕt, thÓ hiÖn cuéc sèng mét c¸ch gi¶n dÞ vµ ch©n thùc. => Thơ Puskin đặt nền móng cho sự phát triển ngôn ngữ văn học Nga 2- Văn bản a/ Hoàn cảnh sáng tác Là bài thơ tình nổi tiếng của pu skin và thế giới. Được khơi nguồn từ mối tình đơn phương của nhà thơ với A. A Ô – lê – nhi – na ( con gái Chủ tịch viện Hàn lâm nghệ thuật Nga) người mùa hè 1829 nhà thơ cầu hôn nhưng không được chấp thuận. b/ Đề tài : Tình yêu ? Đọc và nêu cảm xúc - Là bài thơ tình diễm lệ hoàn hảo “ Viên ngọc vô chủ đạo ? giá trong kho tàng thi ca Nga” c/ Đọc và cảm xúc chủ đạo * Đọc - 2 câu đầu đọc chậm - 3, 4 đọc giọng mạnh mẽ, dứt khoát - 5,6 đọc với giọng day dứt, u buồn
4. - Hai câu cuối giọng mong ước, tha thiết. * Cảm nhận chung : + Bài thơ là lời giãy bày, bộc bạch nồng nàn, tha thiết, lúc sôi nổi, mạnh mẽ, lúc dịu nhẹ, lắng sâu của một trái tim yêu đơn phương, vô vọng. Cảm xúc chủ đạo được thể hiện qua cụm từ “ Tôi yêu em” lặp lại ba lần như một “ Điệp khúc tình yêu” + Bài thơ vốn không có nhan đề - pu skin không đặt nhan đề cho bài thơ + Tôi yêu em là nhan đề do người dịch tự đặt căn cứ vào mạch tình cảm của bài thơ.  Có thể xem bài thơ này như một bức thư tình, một thông điệp nghệ thuật mà nhân vật trữ tình là người gửi và người nhận là em Thoạt nhìn tưởng ý quẩn, trùng lặp đọc kĩ mới thấy ý thơ ào ạt trào lên con sóng sau to hơn con sóng trước, phần sau mạnh hơn phần trước. Tình cảm giãy bày ở phần sau được láy lại và nâng lên một cung bậc cao hơn trong phần trước d/ Bè côc: Ba phÇn + PhÇn mét: bèn dòng ®Çu: (Nh÷ng m©u thuÉn gi»ng xÐ trong t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh) +PhÇn hai: dòng 5 và 6: (ThÓ hiÖn nçi ®au khæ tuyÖt väng) +PhÇn ba: hai c©u cßn l¹i (Sù ch©n thµnh vÞ tha, cao th­îng cña nh©n vËt tr÷ t×nh) II/ Đọc – hiểu Cụm từ “ tôi yêu em” 1 / Bốn dòng đầu được lặp lại 3 lần là chìa Dịch nghĩa: khóa mở ra, tấu lên giọng “ Tôi ( đã) yêu em tình yêu vẫn ,có lẽ điệu chủ đạo của toàn bài. Chưa tắt hắn trong tâm hồn tôi Đó là tình yêu chân thành Nhưng hãy để nó không làm phiền em thêm nữa bắt nguồn từ một trái tim Tôi không muốn làm em buồn vì bất cứ điều gì” trung thực đồng thời giữ + Cách xưng hô: Tôi – Nhân vật trữ tình ( tác giả) vai trò là chìa khóa mở ra cách dùng đại từ nhân xưng trong xưng hô rất quan những cung bậc bí ẩn của trong và đầy ý nghĩa đặc biệt với người khác giới vì tình yêu. biểu thị rõ quan hệ giữa đôi bên. Khi dịch bài thơ người dịch đứng trước mấy sự lựa chọn; + Tôi yêu chị
5. + Tôi yêu cô => có phần trang trọng, khách khí xa cách. + Anh yêu em => Quan hệ quá thân mật + Tôi yêu em => thỏa đáng . Nói đúng quan hệ tình cảm giữa nhân vật trữ tình và em vừa gần, vừa xa, vừa đằm thắm vừa dang dở.  Có thể xem bài thơ này như một bức thư tình, một thông điệp nghệ thuật mà nhân vật trữ tình là người gửi và người nhận là em + Bản dịch thơ chưa thể hiện hết tinh thần của nguyên ? Bài thơ mở ra bằng cụm tác là “ Tôi đã yêu em” ( Thời quá khứ) => Dường như từ “ tôi yêu em” so bài thơ là lời từ giã của một tình yêu không thành. vowius bản dịch nghĩa + Động từ “ yêu” – Tôi đã yêu em – quá khứ bản dịch thơ cụm từ này Vẫn cõ lẽ ( chưa lụi tắt ) – hiện tại đã chuyển hết nghĩa  Giọng thơ như dè dặt, ngập ngừng chưa? Vì sao? - Ba tiÕng “t«i yªu em” më ®Çu nh­ mét tÝn hiÖu thÈm mÜ, mét mÜ tõ ®Ñp nhÊt cña loµi ng­êi. => Gi·i bµy, ch©n thµnh, thõa nhËn gi¶n dÞ, ®¸ng yªu “Cã g× ®Ñp trªn ®êi h¬n thÕ Ng­êi yªu ng­êi sèng ®Ó yªu nhau” - Hs chia nhãm th¶o luËn (Tè H÷u) tr×nh bµy - Chõng cã thÓ: qu¸ khø - GV quan s¸t ®Þnh h­íng - Ngän löa t×nh: Êp ñ, dai d¼ng ch¸y ®Õn nay gîi më vµ tæng hîp => Hai câu thơ đầu chuyển tải thông điệp: Tôi đã yêu em từ trước, đến nay tôi vẫn còn yêu em. Đấy là tình yêu sâu đậm, bền vững qua thời gian. Pu skin GV dẫn: Bài thơ mở ra và lấy thời gian làm thước đo tình yêu và ngầm khẳng đi thẳng ngay vào điều định tình yêu ấy sẽ trường cửu, sẽ không bao giờ cốt yếu “Tôi yêu em” như thay đổi. vừa thú nhận, vừa tự nhủ trực tiếp, ngắn gọn> Tuy nhiên, có người cho rằng: lời bộc bạch ấy chính là sự khởi đầu của những mâu thuẫn giằng xé trong tâm hồn nhân vật trữ tình . Anh chị suy nghĩ như thế nào về nhận định này + Chữ “ nhưng” ngay đầu câu thơ thứ ba. Khiến mạch ? thơ chuyển hướng đột ngột, là con chữ gây ra sự đứt
6. gãy. Không phải đứt gãy về mặt tình yêu mà đứt gãy về mặt nhận thức tình yêu. Tôi vẫn yêu nhưng ý thức được tình yêu ấy sẽ gây phiền toái cho người mình yêu. Rõ ràng đây là một cuộc tình đơn phương. Người con gái chưa hề có ý định đền đáp tình yêu của chàng trai. + Xét theo kết cấu, hình thức có sự mâu thuẫn giữa: - Một bên trật tự lô gic > cảm xúc đó chốc chốc lại bật lên như một điệp khúc “ tôi yêu em” + “ yêu, đã, vẫn, có lẽ, chưa tắt ” Khẳng định tình yêu bền bỉ, âm thầm nồng nàn, thủy chung. + Giọng thơ ngập ngừng nửa muốn bày tỏ, nửa muốn giấu kín. + “ Nhưng, không ( phủ định) – không để em phiền lòng, u hoài => cách cư xử trân trọng người mình yêu  Có sự giằng co giữa lí trí và tình cảm, bằng giọng thơ mạnh mẽ, dứt khoát nhân vật trữ tình Mâu thuẫn ấy xuất phát khẳng định sự cao đẹp trong tâm hồn. Chính là từ lẽ sống và quan niệm khi yêu người ta biết trao tặng hạnh phúc cho nào của Pu- skin về tình người mình yêu, chứ không phải làm mọi cách yêu? để được yêu.  Quan niệm về tình yêu của Pu- skin: +Trong con người nhà thơ có một sự dằn lòng, một sự chế ngự, một sự vượt lên. Tâm hồn nhà thơ đang hướng về tình yêu trong nghĩa đích thực, xem yêu như hành vi trao nhận.
7. + Thi sĩ không chỉ yêu mà còn muốn được yêu. Thi sĩ cho rằng tìnhy êu không có chỗ cho sự ép buộc, nó phải bắt nguồn tự nhiên và tự nguyện từ hai phí. Trong tình yêu, cần phải biết tôn trọng tình cảm của người mình yêu. Phải ứng xử đẹp và cần có một nhân cách yêu. + ở đây Pu –skin tự nhận tất cả khổ đau về phí mình mà không hề đòi hỏi, trách móc, giận hờn . + Khi yêu hãy biết làm cho tình yêu đẹp ngay cả khi nó đem lại cho ta sự đau khổ. Cần có thái độ vị tha, cao thượng tự nguyện hy sinh vì người mình yêu. *Tiểu kết: Với ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, bốn dòng thơ đầu là tiếng nói của một trái tim yêu nồng nàn, tha thiết và cách cư xử cao đẹp trong lời giã biệt tình yêu. III/ Củng cố - dặn dò