Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 45, Đọc văn: Hạnh phúc của một tang gia

Nội dung tài liệu: Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 45, Đọc văn: Hạnh phúc của một tang gia

1. Ngày soạn : 1/11/2019 Ngày dạy: 8/11/2019 Tiết 45. Đọc văn. HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA ( Trích Số đỏ ) Vũ Trọng Phụng A. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức – Nhận ra bản chất lố lăng, đồi bại của xã hội “thượng lưu” thành thị những năm trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. – Thấy được thái độ phê phán mạnh mẽ và bút pháp châm biếm mãnh liệt, đầy tài năng của Vũ Trọng Phụng: vừa xoay quanh mâu thuẫn trào phúng cơ bản, vừa sáng tạo ra những tình huống khác nhau, tạo nên một màn hài kịch phong phú, biến hoá ở chương XV của tiểu thuyết “Số đỏ”. – Bộ mặt thật của xã hội tư sản thành thị lố lăng, kệch cỡm. – Thái độ phê phán mạnh mẽ xã hội đương thời khoác áo văn minh, Âu hóa nhưng thực chất hết sức giả dối, đồi bại và nỗi xót xa kín đáo của tác giả trước sự băng hoại đạo đức con người. – Bút pháp trào phúng đặc sắc: tạo dựng mâu thuẫn và nhiều tình huống hài hước, xây dựng chân dung biếm họa sắc sảo, giọng điệu châm biếm. 2. Kĩ năng - Đọc hiểu văn bản tự sự được viết theo bút pháp trào phúng. 3. Tư duy, thái độ - Giáo dục phong cách sống, thái độ sống lành mạnh, văn minh, có đạo lý. 4. Các năng lực cần hình thành cho học sinh - Năng lực tự học. - Năng lực thẩm mĩ. - Năng lực giải quyết vấn đề. - Năng lực hợp tác, giao tiếp. - Năng lực sử dụng ngôn ngữ. B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên:SGK, SGV, thiết kế dạy học, tài liệu tham khảo 2. Học sinh:Sách giáo khoa; Vở soạn; Vở ghi. c. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
2. 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động I: Khởi động Gợi ý:Bài ca nói đến hủ tục trong ma chay và cái chết đáng thương của người này sẽ là Con cò chết rũ trên cây, cơ hội cho người khác trục lợi. Cò con mở lịch xem ngày làm ma. – Từ bài ca dao trên ta thấy ngoài hủ tục lạc Cà cuống uống rượu la đà, hậu của ma chay thời xưa, cái chết đáng Chim ri ríu rít bò ra lấy phần, thương của con cò còn là cơ hội cho kẻ bất Chào mào thì đánh trống quân, nhân khác trục lợi. Trong văn học hiện đại Chim chích cởi trần, vác mõ đi rao. có một tác phầm cũng đề cập đến vấn đề (Ca dao) này, đó là tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Bài ca dao này đề cập đến vấn đề gì? Phụng. Tiết học hôm nay chúng ta tiếp tục cùng tìm hiểu trích đoạn “Hạnh phúc của một tang gia”. Hoạt động II: Hình thành kiến thức II. Đọc hiểu văn bản 2. Hạnh phúc của tang gia và những người ngoài gia quyến : Cái chết của cụ Tổ còn đem lại niềm vui c. Niềm vui của những người ngoài gia và hạnh phúc cho những ai nữa ? đình – Xuân tóc đỏ: “danh dự của Xuân lại càng Tại sao họ lại hạnh phúc khi cụ Tổ chết? to thêm” bởi nhờ hắn mà cụ tổ chết thật, Niềm vui, hạnh phúc của những người nhờ hắn mà đám tang trở nên to tát hơn. ngoài gia đình. – Hai viên cảnh sát Pháp được thuê giữ trật tự cho đám tang -> ”sung sướng cực Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV chia lớp độ, trông nom hết lòng” thành 4 nhóm thảo GV tổ chức 1 trò chơi – Bạn thân cố Hồng được dịp khoe huân cho HS hóa thân thành nhân vật là những chương, râu ria. Những kẻ tai to mặt lớn sát người ngoài gia đình cụ cố Tổ. ngay với linh cữu thì cảm động trước ”làn Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập: HS da trắng thập thò trong cái áo voan trên thực hiện nhiệm vụ bằng cách thể hiện cánh tay và ngực tuyết”. nhân vật – Ông Typn – được dịp ra mắt các mẫu Bước 3: Báo cáo kết quả: Mỗi nhóm cử 2 thiết kế – những kiểu áo tang. HS diễn xuất. – Trai thanh gái lịch trong đám ma Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm thì chim nhau, cười tình, bình phẩm chê vụ và chốt kiến thức: Nhóm HS tự đánh bai, ghen tuông bằng vẻ mặt buồn rầu giá, các nhóm đánh giá lẫn nhau. của những người đi đưa ma. – Sư cụ Tăng Phú: sung sướng, vênh váo ngồi trên xe, đắc thắng vì đánh đổ được hội phật giáo.
3. – Hàng phố: được dịp chiêm ngưỡng một Em có nhận xét như thế nào về niềm vui đám ma to tát, linh đình chưa từng có của mọi người trước cái chết của cụ cố Tổ? => Những con người giả tạo, vô liêm sỉ với niềm vui tràn ngập. Qua đó cho thấy bản chất lố lăng đồi bại của xã hội “thượng lưu” thành thị trước cách mạng tháng 8 năm 1945 → Mọi người dù chủ hay khách đều vui vẻ, hạnh phúc trước cái chết của cụ cố Tổ. Đó chính là sự suy đồi về đạo lý, sự tha hoá về nhân cách con người. Theo em,thái độ của tác giả ở đây như thế Tác giả khai thác những yếu tố mâu nào? thuẫn để gây cười, cái cười phê phán đây mỉa mai châm biếm về một xã hội thực dân thu nhỏ với tất cả sự đồi bại, xuống dốc của đạo lý và nhân cách con người, đó là lời tố cáo của tác giả đối với xã hội âu hoá rởm. - Đám tang cụ Tổ được miêu tả như thế 3. Cảnh đám ma gương mẫu nào? - Bề ngoài thật long trọng, “ gương mẫu” nhưng thực chất chẳng khác gi đám rước nhố nhăng : đám ma to tát, đi đến đâu làm huyên náo đến đấy. Có sự phối hợp cả Ta - Tàu -Tây, mọi người thi nhau chụp ảnh như hội chợ, tràn ngập vọng hoa, câu đối, đầy đủ các loại mốt quần áo, râu ria - Nhận xét thái độ của mọi người trong - Mọi người đến đưa đám nhưng là để làm đám tang? những việc riêng: mải trò chuyện về nhà cửa, vợ chồng, con cái, tất cả đang mải bình phẩm, chê bai lẫn nhau, tình tự, chim chuột, hẹn hò nhau bằng cái vẻ mặt buồn buồn lãng mạn rất đúng mốt. Sự giả tạo, đóng kịch của giới tri thức rởm, đạo đức suy đồi của nền văn minh Âu hoá rởm. – Sự lố lăng, phô trương đến mức kệch cỡm, lố bịch của những kẻ háo danh trong xã hội đương thời. – Đám ma to tát, huyên náo và rộn ràng như một đám rước. Nó là một cuộc diễu hành, tự phơi bày tất cả cái xấu xa kệch cỡm của XH thị dân. – Tác giả vừa mỉa mai, châm biếm, vừa đau
4. đớn, chua chát vạch trần bản chất của đám con cháu: đám ma to tác nhưng lại thiếu mọt thứ cần thiết nhất là tình cảm chân thành dành cho người quá cố. - Suy nghĩ của em về những chi tiết cuối * Cảnh hạ huyệt: cùng trong đoạn trích (Ông phán mọc sừng - Cậu Tú Tân yêu cầu mọi người tạo dáng khóc muốn lặng đi thì may có Xuân đỡ khỏi để chụp ảnh, con cháu tự nguyện trở thành ngã Xuân Tóc Đỏ muốn bỏ quách ra thì những diễn viên đại tài=>Nhà đạo diễn đại chợt thấy ông Phán dúi vào tay nó một cái tài biến đám tang thành sàn diễn; Kẻ thích giấy bạc năm đồng gấp tư )? phô trương, vô học. Nhận xét tiếng khóc của ông Phán mọc - Cụ Cố Hồng ho khạc, mếu máo và ngất sừng? về hình ảnh: Đám cứ đi? đi. và chi tiết miêu tả : người chết nằm trong - Đặc biệt là “màn kịch siêu hạng” của ông mỉm cười sung sướng ? Phán mọc sừng cứ oặt người đi khóc to bằng những âm thanh lạ: → Kết thúc là chi tiết chua chát: Phán mọc Hứt! Hứt! Hứt! Dúi vào tay Xuân cái sừng cứ oặt người đi khóc trong tay xuân, giấy bạc năm đồng gấp tư. bên cạnh bố vợ ho, khạc, mếu máo đúng => Một diễn viên kiếm tiền trên xác chết, qui cách nhưng thực chất là lén lút thanh biến đám ma thành nơi buôn bán. toán tiền trả công cho xuân. => Đỉnh điểm của sự trào lộng. Đám tang diễn ra như một tấn đại hài kịch. – Lột trần bộ mặt đạo đức giả, vô đạo đức, quái thai, vô liêm sỉ. – Sự suy đồi, băng hoại về đạo đức. Nó nói lên tất cả sự lố lăng vô đạo đức của cái xã hội thượng lưu ngày trước. Cái xã hội mà tác giả gọi là Chó đểu, khốn nạn. III. Tổng kết - Nêu đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích? 1. Đặc sắc nghệ thuật - Nghệ thuật tạo tình huống cơ bản rồi mở ra những tình huống khác. - Phát hiện những chi tiết đối lập gây gắt cùng tồn tại trong một con người, sự vật, sự việc. - Thủ pháp cường điệu, nói ngược, nói mỉa, được sử dụng một cách linh hoạt. - Miêu tả biến hóa, linh hoạt và sắc sảo đến từng chi tiết, nói trúng nét riêng của từng nhân vật. – Bút pháp châm biếm thể hiện tài năng bậc thầy: Phát hiện những chi tiết đối lập nhau
5. gay gắt cùng tồn tại trong một sự vật, con người, từ đó làm bật lên tiếng cười. Vừa xoay quanh những mâu thuẫn trào phúng cơ bản, vừa xoay quanh những tình huống khác nhau, tạo thành một màn hài kịch biến hóa. – Cách quan sát, miêu tả linh hoạt từ toàn cảnh đến cận cảnh làm bật lên mâu thuẫn giữa chân thành, giả dối. – Kết hợp thủ pháp đối lập và cường điệu để tạo nên những bức chân dung biếm họa, những sự thật phi lý mà hợp lý, lật tung bộ mặt của bọn đạo đức giả. 2. Nội dung - Nêu nội dung của đoạn trích? Đoạn trích “ Hạnh phúc của một tang gia” là một bi hài kịch, phơi bày bản chất nhố nhăng, đồi bại của một gia đình đồng thời phản ánh bộ mạt thật của xã hội thượng lưu thành thị trước Cách mạng tháng Tám. Vạch trần sự thật xấu xa của cái gọi là “Âu hóa”, “văn minh” mà kẻ thù đang khuyến khích, lợi dụng lúc bấy giờ. Đoạn trích đã góp lên tiếng chuông cảnh tỉnh về sự xuống cấp đạo đức của một bộ phận người Việt Nam trước đây cũng như bây giờ. Hoạt động III: Thực hành Gợi ý: – Sử dụng đa dạng ngôn từ: Em suy nghĩ gì về ngôn từ được nhà văn – Ngôn từ tương phản: Bên cạnh những sử dụng xây dựng đoạn trích? “tiếng kèn xuân nữ ai oán” là “ai cũng vui vẻ sung sướng, hả hê, vênh váo”, bên cạnh”Những bộ mặt nghiêm chỉnh” là “người ta chim nhau, cười tình với nhau ” – Điệp ngữ : “Đám cứ đi ” “những người đi đưa ma”, “rất xứng với những người đi đưa ma” như gợi ra cách nói mỉa mai, châm biếm – Những từ gợi âm thanh kỳ cục: “Hứt Hứt ,” “lốc bóc xoảng “ – Ngôn từ ấy như những lớp sóng làm
6. nổi bật màn hài kịch kỳ quái có thật ở xã hội tư sản nước ta trước Cách mạng tháng 8. Hoạt động IV: Vận dụng – mở rộng ( Làm ở nhà) - Tìm đọc toàn bộ tiểu thuyết Số đỏ để có cái nhìn hoàn chỉnh về nhân vật cũng như bộ mặt xã hội đương thời mà Vũ Trọng Phụng muốn phản ánh. D. CỦNG CỐ - Mâu thuẫn trào phúng trong cảnh đưa đám, trong cảnh hạ huyệt. - Giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. E.HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI MỚI: TIẾT:46 1- Phân tích ngữ liệu SGK nêu đặc điểm của bản tin ? 2 Theo em những thể loại văn bản nào thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí? 3- Thế nào là ngôn ngữ báo chí ? 4- Em biết hiện nay có bao nhiêu loại báo chí và cách phân loại như thế nào? 5- Mặc dù có nhiều thể loại khác nhau nhưng ngôn ngữ báo chí chung một mục đích và nhiệm vụ gì? PHÊ DUYỆT (TTCM) Rút kinh nghiệm giờ dạy: