Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 93, Đọc văn: Tôi yêu em

Nội dung tài liệu: Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 93, Đọc văn: Tôi yêu em

1. Ngày soạn : 20/04/2020 Ngày dạy : 6/5/2020 Tiết 93.Đọc văn. TÔI YÊU EM A. Pu-skin A. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức - Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của một tâm hồn Nga, một tâm hồn thơ. - Nắm được đặc sắc nghệ thuật thơ cổ điển của Pus-kin: giản dị, tinh tế mà hàm súc. 2. Kĩ năng - Đọc hiểu thơ theo đặc trưng thể loại. - Phân tích những đặc trưng cơ bản của thơ: cảm hứng nghệ thuật, hình ảnh, ngôn ngữ. 3. Thái độ - Giáo dục văn hóa tình yêu, niềm tin và nghị lực trong cuộc sống. 4. Các năng lực cần hình thành cho học sinh - Năng lực tự học. Năng lực thẩm mĩ. Năng lực giải quyết vấn đề. Năng lực hợp tác, giao tiếp. - Năng lực sử dụng ngôn ngữ. Năng lực tổng hợp, so sánh. B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên:SGK, SGV, thiết kế dạy học, tài liệu tham khảo 2. Học sinh:Sách giáo khoa; Vở soạn; Vở ghi. C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: Không.
2. 3. Bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động I: Khởi động Nhà thơ Xuân Diệu – ông hoàng của thơ tình Việt Nam đã từng viết: Làm sao sông được mà không yêu Không nhớ không yêu một kẻ nào. Có lẽ tình yêu ngự trị trong mỗi chúng ta, nó trở thành một “kiệt tác của con người”(Gác- xông), không biết con người biết yêu từ khi nào, và cũng không biết tình yêu đến với con người như thế nào. Chỉ biết khi bước vào vườn thơ tình của nhân loại, ta bắt gặp muôn vàn những bông hoa tình yêu với muôn vàn màu sắc. Có tình yêu tầm thường, tình yêu cao cả, tình yêu ích kỉ, vẩn đục, tình yêu trong sáng và “Tôi yêu em” của Puskin là một trong những tình yêu ấy. Hoạt động II: Hình thành kiến I. Đọc hiểu chung thức 1. Tác giả A.X. Puskin (1799 - 1837) GV Hướng dẫn HS tìm hiểu chung - Xuất thân trong một gia đình quý tộc ở ? Nêu những hiểu biết của em về Maxcơva Sớm tiếp thu những tư tưởng cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của tiến bộ => đấu tranh chống Nga hoàng.
3. Pu-skin? - Sáng tác của Pu-skin thể hiện tuyệt đẹp ? Nội dung chính trong sáng tác của tâm hồn nhân dân Nga khao khát tự do và Pus-kin là gì? tình yêu, là một tiếng nói Nga trong sáng, thuần khiết - Sự nghiệp đồ sộ, nhiều thể loại. Bút pháp linh hoạt, tinh tế => Đưa văn học trữ tình và hiện thực Nga lên một tầm cao mới. - Không chỉ là một thi sĩ lừng danh với hơn 800 bài thơ trữ tình, Puskin còn nổi tiếng với những tác phẩm: Ep-ghê-nhi-ô- nê (tiểu thuyết bằng thơ), Kỵ sĩ rồng (trường ca), Con đầm Pích ( truyện ngắn) - Các đánh giá: Là “Mặt trời của thi ca Nga”, là “Mùa xuân của văn học Nga”, “trong các tác phẩm của Puskin thể hiện GV mời HS đọc bài thơ. tâm hồn Nga, cuộc sống Nga và con người Nga một cách chân thực nhất” (Gecxen) ?Bài thơ “ Tôi yêu em” được viết 2. Tác phẩm theo đề tài gì? Em hãy nêu một vài a) Đề tài : Tình yêu bài thơ có cùng đề tài mà em biết? b) Hoàn cảnh ra đời ?Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác Lúc ở Petechbua năm 1828 Puskin ngỏ lời của bài thơ? cầu hôn với một thiếu nữ xinh đẹp tên là Ô-lê-nhi-na nhưng không được đáp lại. ?Em hãy cho biết kết cấu bài thơ có Nên 1829 bài thơ ra đời bày tỏ tình cảm có gì đặc biệt? (Gợi ý: dựa vào một chân thành của nhà thơ. dấu hiệu hình thức). Từ đó ta có thể
4. chia bố cục bài thơ làm mấy phần? c) Bố cục Dựa trên 3 lần lặp điệp khúc “Tôi yêu em”, thể hiện diễn biến tâm trạng nhân vật trữ tình. ? Em nào có thể lí giải vì sao nhà thơ Bài thơ chia thành 3 phần: dùng cách xưng hô tôi - em, mà Bốn câu đầu: những mâu thuẫn giằng xé. không phải là anh - em, tôi - cô? Hai câu giữa: nỗi khổ đau, tuyệt vọng. Điều đó cho ta hiểu thế nào về mối Hai câu cuối: sự cao thượng chân thành. quan hệ giữa nhân vật tôi và cô gái? d) Cách xưng hô Hướng dẫn HS phân tích phần 1. - Cô, quý cô: xa cách, trang trọng. ? Nhận xét về cách mở đầu bài thơ - Tôi - em -> thể hiện mối quan hệ: vừa của tác giả? So với bản dịch nghĩa gần gũi, vừa xa cách; vừa tha thiết, đằm thì bản dịch thơ đã chuyển dịch hết ý thắm lại vừa đơn phương, chưa trọn vẹn nghĩa chưa? Cách dùng từ tinh tế. HS: Đối chiếu với bản dịch nghĩa. II. Đọc hiểu văn bản 1. Bốn câu đầu: Những mâu thuẫn giằng xé - “Tôi (đã) yêu em”: Vừa là lời bày tỏngắn ?Em có nhận xét gì về giọng điệu gọn, trực tiếp, giản dị, vừa là lời tự nhủ, những câu thơ này?Nhận xét về ý khẳng định nghĩa đặc biệt của các dấu câu? + Thì quá khứ Khẳng định sự trường tồn của tình cảm. + Đại từ “em : nhà thơ dễ dàng bộc lộ tình yêu của mình + cách xưng “tôi”: giữ Em hãy nêu nhận xét của em về tình khoảng cách tạo nên cách xưng hô vừa cảm của nhân vật “tôi“?Bản dịch gần vừa xa tinh tế. thơ sáng tạo ở một điểm, hãy phát
5. hiện ra điều đó và nêu tác dụng của - Giọng thơ: dè dặt, ngập ngừng. nó? + Dấu(: )mang ý nghĩa diễn giải, thú nhận, Qua đó, em cảm nhận được tình yêu trần tình, tình cảm của nhân vật trữ tình của chàng trai là một tình yêu như làm nhịp thơ đứt quãng, cảm xúc thơ thế nào? dàn trãi, đứt quãng. + Dấu (;) ngắt câu thơ thành 2 ý thơ vừa ?Ở hai câu tiếp theo, mạch cảm xúc đồng đẳng vừa đối lập. của chàng trai đã chuyển biến như - Ẩn dụ (ngọn lửa tình -> ngọn lửa tình thế nào? Dấu hiệu nào cho em biết yêu): khẳng định tình yêu còn rạo rực điều đó? trong trái tim nhân vật trữ tình, rất tha ?Đứng trước tình cảm của “tôi” em thiết, mãnh liệt. đã tỏ thái độ như thế nào? Sự lựa - Chưa hẳn (đã tàn phai) cách nói phủ chọn của “tôi” ra sao?Điều đó thể định khẳng định tôi đã, đang và vẫn hiện phẩm chất gì của chàng trai? yêu em. ? Theo em, ở đây nhân vật trữ tình Tiếng nói của trái tim chân thành về đã bộc lộ mâu thuẫn gì? tình yêu chung thủy, vững bền của nhân vật trữ tình. ?Từ sự chọn lựa như vậy, hãy trình - “Nhưng”: hư từ chỉ sự tương phản đối bày suy nghĩ của em về quan niệm lập: tình yêu của tôi – tình cảm của em tình yêu mà nhà thơ đã đưa ra? (buồn phiền, bận lòng) Khép lại việc thể HS: Rút ra quan niệm tình yêu của hiện tình cảm ở 2 câu trên, mở ra thế giới tác giả. suy tư lí trí + “Không”: hư từ phủ định GV: Liên hệ - HS tự giáo dục thông Lý trí kìm chế cảm xúc: dập tắt “ngọn qua quan niệm tình yêu mà nhà thơ lửa tình”, khẳng định sự tự nguyện từ bỏ đã đưa ra. tình cảm của mình HS: Tự liên hệ với bản thân. - Tình cảm><lí trí sự tự ý thức về tình
6. yêu của mình và cũng là một tiếng nói đầy Hướng dẫn HS phân tích phần 2. trân trọng với “em”. ?Những tâm trạng nào đã được nhân Rõ ràng ở đây đang có một cái tôi tự soi vật trữ tình bộc lộ ở đây? Tại sao sau vào chính tâm hồn mình, ở đó tính yêu vẫn khi đã quyết định đè nén tình cảm, chưa tắt hẳn, nhưng lại có một cía tôi khác đến đây nhân vật trữ tình lại bộc lộ hướng tới người mình yêu dùng lý trí để nhiều trạng thái cảm xúc đến như kìm chế cảm xúc. vậy? Quan niệm tình yêu: tình yêu phải có sự kết hợp giữa cảm xúc và lý trí. Tình Em suy nghĩ như thế nào về “lòng yêu không có chỗ cho sự ép buộc. nó phải ghen”? Lời tự nhận như vậy bộc lộ xuất phát từ tình cảm chân thành của cả tâm trạng như thế nào của chàng hai phía. Trong tình yêu, tôn trọng người trai? mình yêu cũng chính là tôn trọng chính ?Em hãy tìm một số bài ca dao cũng bản thân mình. thể hiện cung bậc cảm xúc của tình 2. Hai câu tiếp: Nỗi khổ đau, tuyệt vọng yêu? Tôi yêu em/ âm thầm/ không hi vọng HS: Tái tạo kiến thức. Lúc rụt rè/ khi hậm hực lòng ghen - Nhịp thơ ngắt, gấp gáp - Cấu trúc: “lúc khi” trạng thái, cảm xúc tình yêu biến đổi dồn dập Hướng dẫn HS phân tích phần 3. - “Tôi yêu em”: lần 2 lí lẽ con tim ?Hai câu thơ cuối đã thể hiện phẩm không còn tuân theo mệnh lệnh của lí trí chất gì trong tình yêu? mà cảm xúc vẫn trào dâng, tha thiết. - Từ diễn tả tâm trạng: âm thầm, không hi ?Nhà thơ đã cầu chúc điều gì đến vọng, hâm hực, rụt rè, ghen => tình cảm người mình yêu. Qua lời cầu chúc đó đa sắc thái, mãnh liệt, tuôn trào.
7. em có suy nghĩ gì về nhân vật trữ - “Ghen” mặt ích kỉ của tình yêu tâm tình? trạng nặng nề, u ám trong nhân vật trữ tình HS: Suy nghĩ. nhân vật trữ tình rơi vào đáy sâu của ?Tại sao có thể nói lời chúc của bài nỗi đau khổ, dày vò, dằn vặt hành hạ. thơ là bất ngờ và hàm chứa nhiều ý => Hai câu thơ là lời giãi bày vị? Những ý vị đó là gì thành thực những cảm xúc của nhân vật trự tình đồng thời diễn tả nỗi tuyệt vọng của nhân vật trữ tình như rơi vào đáy sâu của nỗi khổ đau, dằn vặt. 3. Hai câu cuối: Sự cao thượng chân thành - Tình yêu trải qua nhiều sắc thái nhưng cuối cùng vẫn là “chân thành, đằm thắm” - Tiết tấu: nhanh, gấp, tươi sáng hơn. tình yêu cháy sáng mạnh mẽ vượt lên trên nỗi buồn đau, sự u ám, lòng ghen tuông ích kỉ để hướng tới sự cao thượng, đẹp đẽ trong tâm hồn mang đâm tính nhân văn. - Đi ngược logic thông thường (sẽ cầu GV Hướng dẫn HS tổng kết mong em cũng yêu tôi) Không chỉ là ? Nêu những giá trị nội dung và nghệ mong ước tốt đẹp, độ lượng gửi tới người thuật của bài thơ? mình yêu thay cho lời vĩnh biệt một tình ? Quan niệm về tình yêu của Puskin yêu không thành mà còn mang những ý vị thể hiện qua toàn bài? riêng: + Lời cầu chúc chân thành: chúc em tìm
8. được chân thành, đằm thắm nhất, mãnh liệt nhất, “như tôi đã yêu em”. + So sánh với một người khác: câu thơ còn có ý khẳng định, thách thức. Điều đó có nghĩa là: không có một ai yêu em như tôi đã yêu em! + Câu thơ còn là biểu hiện của một niềm hy vọng, một khát vọng thánh thiện giàu tính nhân văn: tình yêu chân thành lẽ nào không được đến đáp. Em cứ đi tìm, tôi vẫn đợi. + Lời giã biệt, khép lại một mối tình. Câu thơ đưa tình yêu lên ngôi, làm sáng chói nhân cách của nhân vật trữ tình: yêu tha thiết, mãnh liệt và trong sáng vô cùng, cao thượng vô cùng. III. TỔNG KẾT 1.Nghệ thật: - Dấu câu và các biện pháp tu từ thể hiện những cung bậc cảm xúc tromng tình yêu. - Giọng thơ chuyển biến phù hợp với giọng của nhân vật trữ tình. - Ngôn ngữ trang trọng, tinh tế, trong sáng, giản dị, sâu lắng. 2. Nội dung. - Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn trong
9. tình yêu chân thành, vị tha của Puskin. - Quan niệm tình yêu của tác giả: tình yêu chân thành cao thượng, luôn hướng tới ngưới mình yêu, cầu chúc cho người mình yêu được hạnh phúc. Hoạt động III: Thực hành HS làm tại lớp Câu 1. Bài thơ “Tôi yêu em” được Gợi ý: sáng tác vào năm nào? 1.B A. 1928 2.C B. 1929 3.B C. 1930 D. 1931 Câu 2: Bài thơ “Tôi yêu em” là: A. Hạnh phúc của người đang yêu B. Lời trách người yêu C. Lời giãi bày về một mối tình đơn phương không thành D. Lời thề nguyền về tình yêu chung thủy Câu 3: Nội dung của bốn câu thơ đầu là gì ? A. Nhân vật trữ tình thể hiện tình yêu với người mình yêu. B. Nhân vật trữ tình nói với người mình yêu những mâu thuẫn giằng xé trong tình yêu của anh ta.
10. C. Nhân vật trữ tình khao khát mang lại niềm hạnh phúc cho người mình yêu. D. Nhân vật trữ tình động viên, an ủi người mình yêu. Hoạt động IV: Vận dụng – mở HS làm ở nhà) rộng ( Làm ở nhà) Bài học ứng xử trong tình yêu: Bạn làm gì khi bị từ chối trong tình - Tình yêu là sự tự nguyện từ hai phía. yêu ? - Tình yêu phải xuất phát từ những tình cảm chân thành, say đắm, mãnh liệt và vị tha. - Trong tình yêu, phải có thái độ tôn trọng tình cảm của người mình yêu. - Ghen tuông chỉ dẫn con người đến sự mù quáng, thấp hèn. - Cần phải có thái độ ứng xử văn hóa trong tình yêu nói riêng và cuộc sống nói chung : tôn trọng người yêu (người khác) và vị tha, nhân hậu, cao thượng trong tình yêu (trong cuộc sống). - Tình yêu đơn phương, vô vọng không đồng nghĩa với hận thù, “đạp đổ” mà trái lại nên “Cầu em được người tình như tôi đã yêu em”. Nếu người mình yêu tìm được hạnh phúc thì nên chúc mừng và cầu mong cho tình yêu của họ mãi vững bền. Đó
11. chính là thái độ sống đẹp của những người có văn hóa. D. CỦNG CỐ Tình cảm cao đẹp đầy giá trị nhân văn của nhân vật trữ tình. Hình thức nghệ thuật giản dị, tinh tế. E. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI MỚI: Tiết 94 -Tiết sau trả bài viết số 6. - Các em nhớ lại đề bài viết số 6 và tự lập lại dàn ý tại nhà. PHÊ DUYỆT (TTCM) Rút kinh nghiệm giảng dạy: